Η ΑΝΟΧΗ ΣΤΗ ΜΑΤΑΙΩΣΗ
Η δεκαπεντάχρονη αθλήτρια του
Καλλιτεχνικού Πατινάζ Καμίλα Βαλίεβα, πρόσφατα μας χάρισε ένα υπερθέαμα.
Μάλιστα, η απίστευτη προσπάθειά της, παρά τα τεχνικά της λάθη, χάρισε σε εκείνη
την πρωτιά και σε όλους εμάς την ελπίδα ότι όλοι μας έχουμε δικαίωμα στο λάθος.
Όμως η ελπίδα έσβησε γρήγορα, όταν το νεαρό κορίτσι στην τελευταία της εμφάνιση
στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, έπεσε και πάλι. Ωστόσο, αυτή τη φορά το
λάθος της ήταν ασυγχώρητο. Η προπονήτριά της ήταν εκεί για να μας υπενθυμίσει
ότι ο κόσμος μας είναι σκληρός κι αυστηρός. «Γιατί σταμάτησες να αγωνίζεσαι;
Γιατί το άφησες; Εξήγησέ μου, γιατί; Μετά το άξελ κατέθεσες τα όπλα». Αυτά
ενδιαφέρθηκε να μάθει η γυναίκα που αποτελούσε πρότυπο για τη νεαρή κοπέλα.
Αυτά την ένοιαξαν. Αυτά της στέρησαν το όνειρο της νίκης.
Αυτή η ιστορία μοιάζει σαν μία
αντανάκλαση της καθημερινότητάς μας. Βλέπουμε ανθρώπους γύρω μας να παλεύουν με
κάθε τους δύναμη, όμως κάποια στιγμή κουρασμένοι από τη μάχη, πέφτουν. Και τότε
κανείς δεν ρωτάει εάν τους πλήγωσε αυτό, εάν χρειάζονται βοήθεια ή εάν θέλουν
τον χρόνο τους για να ξανασηκωθούν. Πώς όμως θα μπορούσαμε να σκεφτούμε
διαφορετικά, όταν η κοινωνία μας έχει ορίσει τα λάθη ως αποτυχία; Πώς θα
μπορέσουμε να αντέξουμε τη ματαίωση που τα περιβάλλει; Και εν τέλει, πώς θα τα
νοηματοδοτήσουμε διαφορετικά και θα τα μετατρέψουμε σε σπουδαία γνώση;
Θα χρειαστεί να ξεκινήσουμε την
προσπάθεια από τη βάση της κοινωνίας μας, που δεν είναι άλλη από τη νέα γενιά.
Είναι απαραίτητο λοιπόν, να δώσουμε στα παιδιά την ευκαιρία να αντέξουν τη
ματαίωση του λάθους, να του δώσουν νέα μορφή και να το εμπεριέξουν στις
ιστορίες της ζωής τους. Φυσικά, δεν υπάρχει ένας καθολικός τρόπος να επιτευχθεί
αυτό, μιας που κάθε οικογένεια είναι μοναδική και έχει εξατομικευμένες ανάγκες.
Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν ιδιαίτερα βοηθητικό εάν δούμε τα λάθη των παιδιών σαν μία
σπουδαία ευκαιρία για γνώση. Με άλλα λόγια, ο καλύτερος τρόπος για να μάθει ένα
παιδί είναι μέσω του βιώματος. Μόλις έρθει η πρώτη αποτυχία, είναι η
καταλληλότερη στιγμή να αποδείξουμε στο παιδί ότι «Είναι εντάξει να χάνει! Μπορεί
να πάρει το χρόνο του για να ανακτήσει δυνάμεις! Κι εάν θέλει να συνεχίσει ή να
τα παρατήσει, εμείς θα είμαστε δίπλα του σε κάθε του απόφαση».
Δεν πρόκειται για φράσεις “κλειδί”,
αλλά για μία ολόκληρη φιλοσοφία και στάση ζωής. Πρόκειται για την απόδειξη ότι
εμείς οι ίδιοι είμαστε έτοιμοι να αντέξουμε το λάθος του παιδιού μας και να
αποδεχθούμε την απόφασή σου να συνεχίσει την προσπάθεια ή να παρατήσει κάτι το
οποίο πλέον δεν του προσφέρει χαρά. Όμως, μερικές φορές είναι αφόρητο για έναν
γονέα να αποδεχθεί την ήττα του παιδιού του. Κάτι τέτοιο μοιάζει πραγματικά
δυσβάσταχτο όταν έχουμε επενδύσει τα δικά μας όνειρα και φιλοδοξίες στην
προσπάθεια του παιδιού. Θα ήταν αξιόλογο λοιπόν να εξετάζουμε εις βάθος τη δική
μας στάση απέναντι σε μία αποτυχία. Πιθανότατα η ματαίωση που συνοδεύει το
λάθος του παιδιού, να λειτουργεί απειλητικά προς τα δικά μας σχέδια. Εκείνη τη
στιγμή ουσιαστικά πλήττετε ο εγωκεντρισμός μας και καλούμαστε να
αντιμετωπίσουμε κατάματα την δική μας ευαλωτότητα.
Από την άλλη, το παιδί δεν έχει να
αντιμετωπίσει μονάχα μία πρόκληση και μία ενδεχόμενη ήττα. Έχει να σηκώσει και το
βάρος της ευθύνης να κρατήσει ψηλά τις προσδοκίες των γονέων του. Αυτό αδικεί
τα παιδιά, τα αποπροσανατολίζει και τα οδηγεί σε μονοπάτια που κάποιος άλλος θα
ευχόταν να διανύσει. Οι γονείς ως “σημαντικοί άλλοι” λοιπόν, όταν έχουν
διαχειριστεί τα προσωπικά τους ανεκπλήρωτα όνειρα, θα είναι εκείνοι που θα
φανερώσουν στο παιδί μία αδιάσειστη αλήθεια. Μία αλήθεια που θέλει κάθε
προσπάθεια να συνοδεύεται από μία ενδεχόμενη επιτυχία ή ήττα. Και όταν μάθει
ένα παιδί ότι αυτά είναι αλληλένδετα, θα συνειδητοποιήσει το πόσο χρήσιμα του
είναι και τα δύο. Διότι μέσα από αυτά θα μάθει να απολαμβάνει την επίτευξη των
προσωπικών του στόχων, να αγκαλιάζει τα λάθη του και να αποφασίζει για την
πορεία που το ίδιο ονειρεύεται να ακολουθήσει.
Αθανασίου Δέσποινα
Εκπαιδευτικός- MSc Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
