Η θέσπιση των οικογενειακών κανόνων
Η θέσπιση των κανόνων εντός της οικογένειας αποτελεί
ένα θέμα το οποίο συχνά απασχολεί πολλούς γονείς. Δεν είναι λίγες οι φορές που
θα αναρωτηθεί κανείς «Ποιους κανόνες πρέπει να θέσω στα παιδιά μου; Πώς να τους
εφαρμόσω; Τι πρέπει να κάνω όταν παραβαίνουν τα προσυμφωνηθέντα;»
Στην προσπάθειά μας να διαφωτίσουμε τους παραπάνω
προβληματισμούς, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι σε κάθε οικογένεια
χρειάζεται να θεσπισθούν ορισμένοι αδιαπραγμάτευτοι κανόνες, οι οποίοι
πρωτίστως αφορούν στην ασφάλεια του παιδιού. Ένας κανόνας αυτού του
είδους θα μπορούσε να είναι η απαγόρευση της διάσχισης ενός δρόμου χωρίς τη
συνοδεία μας ή η συνομιλία με έναν άγνωστο. Επιπροσθέτως, αδιαπραγμάτευτοι
χρειάζεται να είναι και οι κανόνες που αφορούν στην επικράτηση της ηρεμίας
στο σπίτι. Επί παραδείγματι, με το να είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι ότι η άσκηση
σωματικής βίας εντός της οικογένειας ή χρήση άσχημων λέξεων δεν εμπίπτουν στις
αποδεκτές συμπεριφορές, διασφαλίζουμε την ηρεμία και την αρμονική συμβίωση των
μελών της οικογένειάς μας. Επίσης, ένας ακόμη αδιαπραγμάτευτος κανόνας είναι η τήρηση
ενός προγράμματος στην οικογένεια, ο οποίος επιτυγχάνεται όταν για
παράδειγμα ορίζουμε μία συγκεκριμένη ώρα που τα παιδιά κοιμούνται ή όταν
ακολουθούμε όλοι μαζί κάποιους κανόνες πριν γευματίσουμε, όπως το τα πλύνουμε
τα χέρια. Οι εν λόγω κανόνες πιθανότατα να μοιάζουν αυτονόητοι. Όμως η θέσπιση
και η τήρηση αυτών δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση για τους γονείς.
Προκειμένου να διευκολύνουμε την κατάσταση, αρχικά
χρειάζεται να κάνουμε μία ενδοσκόπηση και να εντοπίσουμε τους καταλληλότερους
κανόνες, οι οποίοι θα είναι προσανατολισμένοι στις ανάγκες και τις ικανότητες
τις δικής μας οικογένειας. Θυμηθείτε ότι δεν υπάρχει “ο χρυσός κανόνας”!
Επομένως, μόλις καταλήξουμε στους κανόνες που κρίνουμε ως περισσότερο
ευεργετικούς για εμάς, μπορούμε πλέον να εντάξουμε τα παιδιά στη διαδικασία της
θέσπισης και τήρησης αυτών. Ειδικότερα, ξεκινάμε εξηγώντας στο παιδί τη
χρησιμότητα ενός κανόνα και δίνοντάς του την
ευκαιρία να εκφράσει τις ιδέες του για την ομαλότερη λειτουργία αυτού.
Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε να του δώσουμε την εντύπωση ότι πρόκειται για
μία διαδικασία κατά την οποία εμείς κατέχουμε την αποκλειστική εξουσία.
Επιπλέον, βοηθάμε στην ανάπτυξη του αισθήματος του “ανήκειν” και την ενίσχυση
της κριτικής σκέψης του παιδιού. Κατά τη διάρκεια λοιπόν της διαπραγμάτευσης
ενός νέου κανόνα, μπορούμε να κατευθύνουμε το παιδί με διάφορες ερωτήσεις του
τύπου «Τι άλλο σκέφτεσαι πώς θα ήταν καλό; Έχεις κάτι επιπλέον να προτείνεις;».
Επίσης, οφείλουμε να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στη
διατύπωση των κανόνων. Θα πρέπει να φροντίσουμε, όσο είναι δυνατόν, να
χρησιμοποιούμε θετικό τρόπο έκφρασης και να εστιάζουμε στο τι πρέπει να κάνουμε
αντί σε αυτό που δεν πρέπει. Για παράδειγμα, είναι προτιμότερο να συμφωνήσουμε
ότι “Σεβόμαστε όλα τα μέλη της οικογένειάς μας και χρησιμοποιούμε ευγενικές
λέξεις”, παρά ότι “Σε αυτό το σπίτι κανείς δεν χτυπάει τον άλλο”. Έτσι,
κατορθώνουμε να δώσουμε έμφαση στα οφέλη που μας προσφέρει ο κανόνας και σε όσα
κάνουν τους άλλους να νιώθουν καλά.
Τέλος, αφού καταλήξουμε από κοινού στη θέσπιση ενός συγκεκριμένου κανόνα, θα πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί ότι χρειάζεται να δεσμευτούμε όλοι σε αυτόν και ότι η τήρησή του είναι υποχρέωση όλων μας. Σε αυτό το σημείο, ίσως θα ήταν αξιόλογο να εντάξουμε και έναν πιο παιγνιώδη τρόπο στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Παραδείγματος χάριν, να γράψουμε τον κανόνα σε ένα χαρτόνι και να υπογράψουμε όλοι σε αυτό το “συμβόλαιο” κάνοντας το αποτύπωμα του χεριού μας με διάφορα χρώματα.
Εν κατακλείδι, είναι απαραίτητο να ειπωθεί ότι η θέσπιση ενός κανόνα δεν θα πρέπει να θεωρείται χρήσιμη μονάχα για τα παιδιά. Θα πρέπει πάντα να θυμάστε ότι εάν κάποιος/α χρειάζεται πάντα να εφαρμόζει τους κανόνες με ευλάβεια και απόλυτη υπευθυνότητα, αυτός/η είστε εσείς. Αυτό διότι αποτελείτε πρότυπο για το παιδί σας, το οποίο έχει την ανάγκη να γνωρίζει ότι είναι μέλος μίας ισότιμης οικογενειακής σχέσης. Επιπλέον, θα πρέπει να έχετε κατά νου ότι από τη μία οι κανόνες αποτελούν για εσάς ένα εξαιρετικό εργαλείο, το οποίο εξασφαλίζει την ομαλότερη λειτουργία του οικογενειακού σας προγράμματος. Από την άλλη, προσφέρουν στα παιδιά την ασφάλεια που χρειάζονται και τους δίνουν την εντύπωση ότι μεγαλώνουν σε ένα ασφαλές και καλά δομημένο οικογενειακό πλαίσιο. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι όταν ένα παιδί μάθει να θέτει κανόνες, αργότερα θα είναι σε θέση να θέτει όρια και να λέει “όχι” σε καταστάσεις που δεν λειτουργούν ευεργετικά για τη ψυχική και σωματική του υγεία.
Αθανασίου Δέσποινα
Εκπαιδευτικός- MSc Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
